پانکراتیت
پانکراس یا لوزالمعده عضوی حیاتی است که در قسمت بالا و عقب شکم واقع شده و متشکل از سه قسمت سر، تنه و دم است. و ترشحات خود را همراه ترشحات صفرا (که از کبد به وسیله مجرای صفراوی خارج می شود)، به داخل دوازدهه ابتدای روده کوچک می رزید.
لوزالمعده دو کار مهم انجام می دهد
- ترشح آنزیم های لازم برای هضم مواد غذایی
- ترشح هورمون های انسولین، گلوکاگون و سومانواستاتین که قند خون را تنظیم می کنند.
آنزیم های لازم برای هضم مواد غذایی، به صورت غیرفعال و داخل کیسه هایی میکروسکوپی در لوزالمعده ذخیره شده اند که پس از خوردن غذا به داخل دازدهه می ریزند، سپس در آنجا فعال می شوند. و شروع به هضم مواد غذایی می کنند. اگر این
آنزیم ها به جای دوازدهه، در داخل خود لوزالمعده فعال شوند، شروع به از بین بردن و هضم بافت خود پانکراس کرده که به اصطلاح “پانکراتیت” یا “التهاب لوزالمعده” نامیده می شود
بر حسب عامل ایجاد کننده و شدت آن ممکن است التهاب لوزالمعده خفیف و گذرا و یا شدید، مزمن و کشنده باشد.
دو نوع التهاب لوزالمعده داریم: پانکراتیت حاد و پانکراتیت مزمن.
پانکراتیت حاد:
عواملی که التهاب حاد لوزالمعده را موجب می شوند شامل سنگهای صفراوی، استفاده دراز مدت از الکل، بیماری های مادرزادی، عفونت های ویرویسی، ضربه های شکمی و افزایش چربی خون، بعضی داروها می باشند. از علایم اولیه پانکراتیت حاد شامل: درد شکم، تهوع و استفراغ می باشد که با خوردن غذا بویژه غذاهای چرب و سنگین بدتر می شود و درد بین دو کتف و شانه راست کشیده می شود و درد بیمار با تهوع و استفراغ معمولاً بهبود پیدا نمی کند.
پانکرتیت مزمن در مواردی که اشکالات آناتومی، مصرف طولانی مدت الکل و یا سنگ های صفراوی مکرر عامل ایجاد التهاب باشند، بافت پانکراس به تدریج از بین رفته و پانکراتیت مزمن ایجاد می شود که بر اساس شدت آن، موجب علایمی چون درد شکم پس از خوردن غذا، (اکثر مواقع درد ندارند) و اسهال طولانی مدت ناشی از هضم نشدن
مواد غذایی، و کاهش وزن و حتی در موارد شدیدتر افزایش قند خون می شود.
عوارض احتمالی
- دیابت شیرین
- کمبود مزمن کلسیم
- عفونت ثانویه باکتریایی لوزالمعده
- خونریزی شدید و تخریب لوزالمعده
- تشکیل کیست یا آبسه در لوزالمعده
داروها
- مسکن ها
- آنزیم های هضم کننده غذا که لوزالمعده آسیب دیده قادر به تولید آنها نیست.
- آنتی بیوتیک ها، در صورت بروز عفونت باکتریایی
- داروهای مهار کننده اسید معده
- انسولین، در صورت وجود دیابت
فعالیت
در پانکراتیت حاد، استراحت در بستر یا اگر در حالت نشسته راحت تر هستید، استراحت به حالت نشسته بر روی صندلی توصیه می شود. با برطرف شدن علایم، فعالیت های طبیعی خود را به تدریج از سر بگیرید. در پانکراتیت مزمن محدودیتی از نظر فعالیت وجود ندارد.
رژیم غذایی
رژیم کم چربی به صورت وعده های کم حجم و متعدد توصیه می شود. مصرف الکل را به کلی قطع کنید.
در این شرایط به پزشک خود مراجعه نمایید
- یرقان، زردی پوست و چشم ها
- تب 8/38 درجه سانتیگراد یا بالاتر
- کاهش وزن مداوم
- علایم کمبود کلسیم نظیر انقباضات عضلانی
تهیه کننده: سمانه شرقی کارشناس